τηλέφωνο

Το σύνολο των συσκευών και διατάξεων που απαιτούνται για την πραγματοποίηση μιας τηλεπικοινωνίας, κατά την οποία μεταβιβάζεται η ομιλία. Ένα τηλεφωνικό σύστημα αποτελείται βασικά από ένα μικρόφωνο, από ένα μέσο σύνδεσης, από ένα ακουστικό και από μια ηλεκτρική πηγή. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν στην πράξη, και κυρίως στα αυτόματα τηλεφωνικά συστήματα, πολυάριθμες άλλες διατάξεις που αναφέρονται παρακάτω. Το μικρόφωνο, γενικά άνθρακα, χρησιμεύει για τη μετατροπή των ηχητικών κυμάτων σε μεταβολές ηλεκτρικού ρεύματος. Οι μεταβολές αυτές, μεταβιβαζόμενες μέσω μιας ηλεκτρικής γραμμής (τηλεφωνικό ζεύγος), μετατρέπονται πάλι από το ακουστικό σε ηχητικά κύματα. Το ακουστικό αποτελείται από μια ελαστική μεμβράνη, η οποία υπόκειται στη δράση του μαγνητικού πεδίου ενός μόνιμου μαγνήτη, στις πολικές εκτάσεις του οποίου είναι περιελιγμένα δύο πηνία, μέσω των οποίων κυκλοφορεί το ηλεκτρικό ρεύμα της γραμμής. Οι μεταβολές του ρεύματος αυτού προκαλούν αντίστοιχες μεταβολές στο μαγνητικό πεδίο και αυξάνουν ή μειώνουν τη δύναμη έλξης, που ασκείται επί της μεμβράνης από τον μόνιμο μαγνήτη, με αποτέλεσμα να πάλλεται η μεμβράνη με τον ρυθμό των μεταβολών του ηλεκτρικού ρεύματος, που προέρχεται από τη γραμμή. Η πάλμωση και το ηχητικό κύμα που παράγεται από αυτήν αντιστοιχούν στις μεταβολές του ρεύματος και συνεπώς στο ηχητικό κύμα που τις είχε παράγει μέσω του μικροφώνου. Ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ θεωρείται γενικά ο εφευρέτης του τ. (1876)· άλλοι πριν από αυτόν είχαν κάνει δοκιμές και προσπάθειες, μερικές από τις οποίες είχαν σχετική επιτυχία. Αναφέρουμε, μεταξύ των άλλων, τον Φίλιπ Ράις, τον Ελίσα Γκρέι και τον Αντόνιο Μεούτσι. Τηλεφωνικές εγκαταστάσεις. Ουσιαστικά αποτελούνται από 3 βασικά στοιχεία: τις τηλεφωνικές συσκευές των συνδρομητών, το τηλεφωνικό δίκτυο και το κέντρο μεταγωγής. Οι τηλεφωνικές συσκευές, με τις οποίες είναι εφοδιασμένοι οι συνδρομητές, αποτελούν τις ακραίες καταλήξεις μεταξύ των οποίων πραγματοποιούνται οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις. Τα βασικά εξαρτήματά τους είναι: το μικροτηλέφωνο, που αποτελείται από μία λαβή η οποία επιτρέπει να πλησιάσουμε κατάλληλα στο αφτί και στο στόμα το ακουστικό και το μικρόφωνο αντίστοιχα· το άγκιστρο, στο οποίο τοποθετούμε το μικροτηλέφωνο και η συσκευή βρίσκεται στη θέση ανάπαυσης ή αναμονής· το κουδούνι, που λειτουργεί γενικά με ένα εναλλασσόμενο ρεύμα 25 περιόδων, το οποίο αποστέλλεται διά της γραμμής για να γίνονται αντιληπτές οι κλήσεις· ο δίσκος επιλογής ή το πληκτρολόγιο, που επιτρέπει στον συνδρομητή να αποστείλει στα όργανα της αυτόματης μεταγωγής του τηλεφωνικού κέντρου τις σχετικές εντολές για την αποκατάσταση επικοινωνίας με έναν άλλο συνδρομητή· η εσωτερική καλωδίωση, που καταλήγει με ένα τερματικό εύκαμπτο καλώδιο σε ένα μικρό κουτί στερεωμένο στον τοίχο ή σε ένα ρευματολήπτη (φις), για τη σύνδεση της τηλεφωνικής συσκευής με τη γραμμή. Το τηλεφωνικό δίκτυο μπορεί να οριστεί ως το σύνολο των μέσων μεταβίβασης σε απόσταση (γραμμές, πολλαπλά καλώδια, ομοαξονικά καλώδια, υποβρύχια καλώδια, ραδιογέφυρες κλπ.), τα οποία επιτρέπουν την αποστολή των ηλεκτρικών σημάτων που σχετίζονται με την τηλεφωνική επικοινωνία και των εντολών που διευθύνουν την επιλογή των αναγκαίων οδών για να φτάσουν στον συνδρομητή. Στην πράξη μπορούμε να διακρίνουμε την τηλεφωνική γραμμή του συνδρομητή και τις γραμμές σύνδεσης μεταξύ των αστικών, υπεραστικών, διεθνών και διηπειρωτικών κέντρων. Η τηλεφωνική γραμμή του συνδρομητή αποτελείται από δύο μονωμένους αγωγούς (τηλεφωνικό ζεύγος), οι οποίοι αναχωρούν από τη συσκευή του συνδρομητή και καταλήγουν σε ένα μικρό κουτί (ακραίος διακλαδωτής), που είναι τοποθετημένο κοντά στο σπίτι του συνδρομητή και στο οποίο καταλήγουν ακόμα άλλα 9 τηλεφωνικά ζεύγη, καθώς και μερικές άλλες δεκάδες ακόμα (περίπου 300 τηλεφωνικά ζεύγη) οδηγούνται στον κύριο κατανεμητή (K.W., σιδερένιο ερμάριο τοποθετημένο στο ύπαιθρο), από τον οποίο αναχωρεί με τη σειρά του ένα πολλαπλό καλώδιο, που κατευθύνεται στο τηλεφωνικό κέντρο. Οι γραμμές αλληλοσύνδεσης μεταξύ των διαφόρων αστικών κέντρων περιλαμβάνουν συνήθως ένα μεγάλο αριθμό κυκλωμάτων και τοποθετούνται υπόγεια εντός κατάλληλων σωληνώσεων. Στις πιο πρόσφατες ηλεκτρονικές εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα ομάδες ομοαξονικών καλωδίων, τα οποία, με το σύστημα λειτουργίας «PCM» (Pulse Code Modulation = Παλμοκωδική διαμόρφωση) μπορούν να εξυπηρετούν ένα σημαντικό αριθμό τηλεφωνικών συνδιαλέξεων το καθένα και με επίπτωση στη συντήρηση πολύ μικρότερη από εκείνη που απαιτείται με κοινά καλώδια. Οι υπεραστικές γραμμές αλληλοσυνδέουν τα βασικά τηλεφωνικά κέντρα, συγκεντρωμένα γενικά στις αστικές περιοχές. Οι πρώτες γραμμές αποτελούνταν από ομάδες εναέριων αγωγών. Aργότερα χρησιμοποιήθηκαν υπόγεια καλώδια με περισσότερα κυκλώματα, ιδιαίτερα προστατευμένα. Σήμερα χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι ομοαξονικών καλωδίων πολλαπλής λειτουργίας, καθένα από τα οποία μπορεί να εξυπηρετεί ταυτόχρονα εκατοντάδες τηλεφωνικές επικοινωνίες ή πολυάριθμα ραδιοφωνικά ή τηλεοπτικά προγράμματα. Πολύ συχνά τα καλώδια αυτά αναπληρώνονται από τις ραδιογέφυρες (σταθμοί αναμετάδοσης), οι οποίες εργάζονται επίσης με πολλαπλό σύστημα και μπορούν να εξυπηρετούν ταυτόχρονα εκατοντάδες τηλεφωνικές επικοινωνίες. Οι διεθνείς και υπερπόντιες γραμμές διεκπεραιώνουν μια επικοινωνία σημαντικής αξίας και πραγματοποιούνται με ομοαξονικά καλώδια, με ραδιογέφυρες και με υποβρύχια καλώδια. Τα πιο πρόσφατα επιτεύγματα σχετίζονται με την πρόοδο της διαστημικής τεχνολογίας. Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι, όπως οι Early Bird, Telstar, Relay, Syncom κ.ά., επέτρεψαν μια άμεση σύνδεση των ηπείρων, για την οποία διαφορετικά θα χρειάζονταν περισσότερες ίσως από εκατό ραδιογέφυρες. Τα τηλεφωνικά κέντρα μεταγωγής έχουν ως έργο να καθοδηγούν την τηλεφωνική επικοινωνία με τη βοήθεια συνδέσεων που πραγματοποιούνται άμεσα από μία ή περισσότερες τηλεφωνήτριες (χειροκίνητη μεταγωγή) ή από τις εντολές που αποστέλλονται από τον ίδιο τον συνδρομητή στα όργανα αυτόματης μεταγωγής (επιλογή συνδρομητή)· αν οι εντολές αυτές αποστέλλονται από την τηλεφωνήτρια έχουμε, αντίθετα, την τηλεπιλογή της τηλεφωνήτριας, η οποία κατευθύνει τις συνδιαλέξεις που ζήτησε ο συνδρομητής. Με βάση τη χρησιμοποιούμενη τεχνική, τα τηλεφωνικά κέντρα μπορεί να λειτουργούν με ηλεκτρομηχανική μεταγωγή μέσω επιλογέων ή με μια πολύ πρόσφατη τεχνική ηλεκτρονικού τύπου, που βρίσκεται ακόμα στο πειραματικό στάδιο. Ανάλογα με την περιοχή στην οποία λειτουργούν τα τηλεφωνικά κέντρα και με τις λειτουργίες που ανέπτυξαν, αυτά διακρίνονται σε αστικά, υπεραστικά και διεθνή. Από τα πρώτα μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα σε κάθε αστική περιοχή, ανάλογα με τον αριθμό των συνδρομητών. Τα κέντρα αυτά μπορούν να συνδέσουν μεταξύ τους τις γραμμές δύο συνδρομητών της ίδιας αστικής περιοχής ή να κατευθύνουν την επικοινωνία προς μια υπεραστική διεύθυνση. Στις αρχές του 20ού αι. τα πρώτα αστικά κέντρα ήταν μικρής χωρητικότητας (περίπου 1.000 γραμμές κατά μέγιστο όριο) και λειτουργούσαν με χειροκίνητη μεταγωγή· αυτή αντικαταστάθηκε από το 1915-20 με τηλεφωνικά κέντρα αυτόματης μεταγωγής ηλεκτρομαγνητικού τύπου, τα οποία τελειοποιήθηκαν ώστε να επιτρέψουν μια χωρητικότητα μέχρι 100.000 γραμμών ανά τηλεφωνικό κέντρο. Τα υπεραστικά κέντρα κατευθύνουν, με τηλεπιλογή του συνδρομητή της τηλεφωνήτριας τις επικοινωνίες στον εθνικό χώρο με τη βοήθεια ενός χαρακτηριστικού αριθμού κλήσης, του προθέματος, που επιλέγεται πριν από τον αριθμό του συνδρομητή και αποτελεί τον χαρακτηριστικό αριθμό για κάθε πόλη ή χωριό, ανεξάρτητα από την τοποθεσία από την οποία πραγματοποιείται η κλήση. Για την Αθήνα, π.χ., το πρόθεμα είναι το 210, ενώ για τη Θεσσαλονίκη το 2310. Για την αυτόματη διεθνή επικοινωνία, το πρώτο πρόθεμα είναι το «00» (διεθνές πρόθεμα)· ακολουθεί το πρόθεμα της χώρας, κατόπιν το πρόθεμα της πόλης και τέλος ο αριθμός του τηλεφώνου του συνδρομητή. Κάθε χώρα αναπτύσσει τις δικές της τηλεφωνικές και τηλεγραφικές εγκαταστάσεις σύμφωνα με ένα Εθνικό Τηλεφωνικό Σχέδιο συντονισμένο με τις αποφάσεις της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών (UIT) που εδρεύει στη Γενεύη. Τηλεφωνία κινητή. Η κινητή τηλεφωνία (KT) αποτελεί μια από τις εφαρμογές του τομέα των κινητών επικοινωνιών. Ένα απλό σύστημα κινητής επικοινωνίας αποτελείται από έναν αριθμό πομποδεκτών, είτε αυτοί είναι χειρός είτε ενσωματωμένοι σε κάποιο όχημα, οι οποίοι επικοινωνούν ή και ελέγχονται από ένα σταθμό βάσης. Άλλες μορφές κινητών επικοινωνιών που αναπτύσσονται σήμερα είναι η τηλεειδοποίηση, οι διάφορες τηλεπικοινωνίες θαλάσσης - δορυφορικές και μη, τα συστήματα κοινών διαύλων (trunked systems) για επικοινωνία μεταξύ στόλων, αυτοκινήτων, ταξί, φορτηγών κλπ. Επειδή ο αριθμός των ανθρώπων αλλά και γενικά των διαφόρων κινητών σταθμών αυξάνεται συνεχώς, αυτό οδήγησε στην ανάγκη χρησιμοποίησης όλο και υψηλότερων περιοχών του διαθέσιμου ραδιοηλεκτρικού φάσματος προκειμένου να επιτευχθούν μεγάλες χωρητικότητες (διαθέσιμα κανάλια ομιλίας) αλλά και για αποφυγή συμφόρησης. Η ιδέα της κυψελωτής (cellular) κινητής τηλεφωνίας, δηλαδή της χρησιμοποίησης διατάξεων μικρών κυψελών, οδήγησε στην επίλυση του προβλήματος που σχετιζόταν με τον μικρό αριθμό των διαθέσιμων καναλιών επικοινωνίας. Τώρα με την κυψελωτή τηλεφωνία το διαθέσιμο φάσμα θα μπορεί να επαναχρησιμοποιείται σε τακτές αποστάσεις. Οι περιοχές συχνότητας όπου λειτουργούν αναλογικά συστήματα KT είναι τα 450 και 900 MHz. Τα κυριότερα συστήματα που χρησιμοποιούνται είναι για μεν την Ευρώπη το NMT (Nordic Mobile Telephone Service) και το TACS (Total Access Communication System), για δε την Αμερική το σύστημα AMPS (Advanced Mobile Phone Service). To πρόβλημα με αυτά τα συστήματα είναι ότι αναπτύχθηκαν σε καθαρά τοπικό επίπεδο και κατά συνέπεια δεν ήταν δυνατόν ένας συνδρομητής να χρησιμοποιεί το ραδιοτηλέφωνό του από τη μια χώρα στην άλλη. Το γεγονός αυτό δημιούργησε την ανάγκη για την εισαγωγή και καθιέρωση ενός πανευρωπαϊκού συστήματος κινητής τηλεφωνίας, το οποίο τελικά ονομάστηκε GSM από την ονομασία της ειδικής υποεπιτροπής Group Speciale Mobile. Με το σύστημα αυτό ο κάθε συνδρομητής θα μπορεί να επικοινωνεί ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία θα βρίσκεται κάθε φορά. Ο αριθμός των συνδρομητών στην Ευρώπη ανερχόταν το 1991 στα περίπου 5 εκατ., ενώ πιστεύεται ότι με την είσοδο του GSM, αυτός θα διπλασιαστεί μέχρι το 2000. Κινητά τηλέφωνα η πιο οικία σε όλους μας εφαρμογή κινητών τηλεπικοινωνιών. Κινητά τηλέφωνα η πιο οικία σε όλους μας εφαρμογή κινητών τηλεπικοινωνιών. Τηλεφωνικές συσκευές με πλήκτρα ή δίσκο με αριθμούς. Τηλέφωνο με μετρητή για αστικά και υπεραστικά τηλεφωνήματα. Τηλέφωνο των αρχών του αιώνα μας. Τηλέφωνο των αρχών του αιώνα μας. Το τηλέφωνο του Φίλιππου Ράις (1861). Το τηλέφωνο του Μέουτσι (1871).

* * *

το, Ν

1. τεχνολ. συσκευή με την οποία πραγματοποιεί ο συνδρομητής ενός τηλεφωνικού δικτύου τις τηλεφωνικές του συνδιαλέξεις

2. φρ. «ψηφιακό τηλέφωνο» — η συσκευή με την οποία γίνεται ψηφιακή τηλεφωνία.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. telephone < τηλ(ε)-* + -φωνο (< φωνή). Η λ., στον λόγιο τ. τηλέφωνον, μαρτυρείται από το 1861 στον Β. Λάκωνα].